آیا از نظر شما بهترین راهکار جهت خلاص شدن از دندان پوسیده، کشیدن آن است؟ در پاسخ به این سؤال باید گفت که قطعاً خیر. در این مطلب قصد داریم در رابطه با شیوه های مختلف پر کردن دندان و مزیت ها و معایب آنها صحبت کنیم. دندانپزشک جهت درمان پوسیدگی دندان، نخست اقدام به خارج نمودن بخش پوسیده آن کرده و سپس، جهت پر کردن جای خالی دندان، از مواد مخصوصی استفاده می کند. دغدغه خیلی از مراجعه کنندگان نیز همین مسئله است، یعنی آیا این مواد پر کننده برای سلامتی آنها ضرر دارد یا خیر؟. در این مقاله قصد داریم با پاسخگویی به سؤالات شما در این رابطه، نگرانی تان را از این بابت رفع کنیم.
قبل از هر چیز باید بگوییم که تنها برای درمان پوسیدگی دندان به سراغ پر کردن دندان نمی روند، بلکه این روش جهت اصلاح شکستگی یا ترک خوردگی دندان نیز به کار می رود. همچنین برای افرادی که عادات نادرستی مانند دندان قروچه یا ناخن جویدن دارند، پر کردن دندان راه حل خوبی نظر می رسد.
آشنایی با مراحل پر کردن دندان
در مرحله نخست، بی حس کردن دندان پوسیده توسط دندانپزشک انجام می شود. سپس، بخش های پوسیده به کمک لیزر یا دریل خارج می گردد. البته روش و ابزار خارج کردن پوسیدگی دندان بستگی به مسائل مالی، تشخیص پزشک و محل و شدت پوسیدگی دندان فرد دارد.
سپس دندانپزشک آزمایشات لازم را جهت اطمینان از خارج شدن کامل نواحی پوسیده انجام داده و پس از آن اقدام به تمیز نمودن فضای خالی دندان از هرگونه باکتری خواهد نمود. در صورت نزدیک بودن پوسیدگی به ریشه، پزشک از گلس اینومر و سایر مواد جهت محافظت از عصب دندان استفاده می کند.
معرفی مواد مورد استفاده جهت پر کردن دندان
در حال حاضر، مواد مختلفی جهت پر کردن دندان ها به کار می روند. پرسلان، طلا، کامپوزیت رزین متناسب با رنگ دندان، ترکیبی از جیوه، روی، مس، قلع و نقره که آمالگام نقره ای نامیده می شود و همچنین در موارد اندکی نیز گلس اینومرها به منظور پر کردن دندان مورد استفاده قرار می گیرند.
حال می خواهیم به این سؤال که کدام یک از این روش ها جهت پر کردن دندان مناسب هستند، پاسخ دهیم. در تعیین بهترین و مناسب ترین روش جهت پر کردن دندان، فاکتورهایی از قبیل شدت پوسیدگی دندان، هزینه در نظر گرفته شده جهت انجام این کار، هزینه مواد پر کننده دندان و توصیه های دندانپزشک نقش دارند.
آمالگام نقره ای جهت پر کردن دندان
یکی از متداول ترین شیوه های پر کردن دندان که می توان به آن اشاره نمود، استفاده از مواد آمالگام نقره ای است که از هزینه تقریباً کمتری برخوردار است.
مزایای این روش:
- ماندگاری این مواد بیشتر از کامپوزیت بوده و چیزی حدود ۱۵-۱۰ سال است.
- هزینه این روش پر کردن دندان در مقایسه با مواد کامپوزیتی تا حدودی کمتر است.
- افرادی که از مواد آمالگام جهت پر کردن دندان خود استفاده می کنند، قادر به تحمل نیروی ناشی از جویدن هستند.
معایب روش آمالگام نقره ای:
از معایب این روش می توان به موارد زیر اشاره نمود.
- به منظور ایجاد فضای کافی جهت قرارگیری مواد آمالگام در این روش، بایستی مقدار زیادی از بافت دندان سالم از بین برود.
- رنگ مواد پر کننده دندان آمالگام مطابقتی با رنگ دندان ندارد.
- با گذشت زمان شاهد تغییر رنگ و خاکستری شدن بافت های پیرامون دندان به دلیل استفاده از مواد آمالگام خواهیم بود.
- اندکی از افراد به جیوه بکار رفته در مواد آمالگام آلرژی دارند.
- هر چند در هنگام خوردن نوشیدنی ها و مواد غذایی سرد و گرم، احتمال شکستگی و ترک خوردگی دندان ها وجود دارد، اما تخریب مواد آمالگام نسبت به سایر مواد بیشتر خواهد بود.
بیشتر بخوانید : ۱۰ علت تیر کشیدن دندان
استفاده از کامپوزیت رنگ دندان یا مواد سفید جهت پر کردن دندان
امروزه یکی از محبوب ترین و پر طرفدارترین شیوه های پر کردن دندان، استفاده از روش کامپوزیت است. در این روش، ابتدا اقدام به خارج کردن پوسیدگی دندان و تمیز کردن محل آن می کنند و پس از آن، به شکل لایه لایه مواد همرنگ دندانی را بر روی ناحیه مورد نظر قرار می دهند. در مرحله بعد، جهت سفت کردن هر لایه، از دستگاه لایت کیور و نور مخصوص آن استفاده می گردد. سپس پزشک فرم دهی دندان را پس از گذاشتن چند لایه روی مکان مورد نظر انجام می دهد. در آخر نیز پولیش دندان ترمیم شده صورت می گیرد.
مزایای روش کامپوزیت
- اتصال مواد کامپوزیتی به ساختار دندان به شکل میکرو مکانیکی انجام گرفته و می تواند حمایت خیلی خوبی را از دندان ها به عمل آورد.
- نه تنها می توان از مواد کامپوزیتی جهت پر کردن دندان استفاده نمود، بلکه امکان بکارگیری این مواد برای ترمیم و اصلاح دندان های لب پر شده و شکسته نیز وجود دارد.
- در بعضی مواقع جهت آماده سازی دندان برای ترمیم با کمک روش کامپوزیت، نیازی به خارج کردن مقدار زیادی از بافت دندان در مقایسه با روش آمالگام نخواهد بود.
- با توجه به مطابقت رنگ کامپوزیت با رنگ دندان اصلی، از این مواد جهت پر کردن دندان های جلو و سایر بخش های در معرض دید دهان استفاده می گردد.
آشنایی با معایب روش کامپوزیت:
- دوام و ماندگاری این روش پر کردن دندان دست کم پنج سال بوده و در مقایسه با روش پر کردن آمالگام از مقاومت کمتری در مقابل جویدن برخوردار است.
- مدت زمان انجام این روش درمانی نسبت به روش آمالگام ۲۰ دقیقه بیشتر خواهد بود.
- از لحاظ هزینه نیز روش پر کردن دندان کامپوزیت در مقایسه با روش آمالگام اندکی گرانتر است.
مواد مورد استفاده در روش های دیگر پر کردن دندان مانند گلاس اینومر و سرامیک نیز، با رنگ دندان اصلی مطابقت دارد. در ادامه به معرفی این روش ها نیز خواهیم پرداخت.
روش پر کردن دندان با سرامیک
در این روش به قالب گیری و استفاده از لابراتوار جهت ساخت نیاز بوده و دارای مقاومت بیشتری در مقایسه با کامپوزیت است و هزینه آن نیز برابر یک واحد لمینت می باشد.
گلاس اینومر روش دیگر پر کردن دندان
این ماده پر کننده شامل یک جزء شیشه ای مخصوص و یک بخش پلیمری می باشد. در برخی مواقع از این مواد به منظور پر کردن دندان کودکان استفاده خواهد شد. این مواد با آزادسازی فلوراید، مانع از ایجاد پوسیدگی های بعدی می شوند. با این حال، گلاس اینومر در مقایسه با کامپوزیت دارای مقاومت کمتری بوده و شکستگی در آن بیشتر اتفاق خواهد افتاد. دوام و ماندگاری این روش خیلی زیاد نیست و هزینه آن معادل روش کامپوزیت است.
پر کردن موقت دندان در چه شرایطی انجام می گیرد:
- برای تسکین درد دندان و سایر درمان های دندانپزشکی اورژانسی
- به منظور عصب کشی و درمان ریشه
- در صورت تحریک پالپ دندان و فرصت دادن به عصب دندان جهت تسکین و آرام شدن
- زمانی که پر کردن دندان بیشتر از یک جلسه به طول انجامد، مانند پر کردن غیر مستقیم دندان.
همانگونه که از نام ترمیم موقت دندانی پیداست، به صورت دائمی و همیشگی نخواهد بود. معمولاً احتمال ریز نشت این ترمیم ها پس از چندین ماه وجود دارد. بنابراین، با دندانپزشک خود جهت جایگزینی آن با مواد پر کننده دائمی صحبت کنید. چرا که در صورت عدم انجام این کار، ممکن است عفونت دندان و یا سایر مشکلات دندانی ایجاد گردد.
بیشتر بخوانید : بهترین متخصص عصب کشی در پاکدشت
منظور از پر کردن دندان غیر مستقیم چیست؟
در پر کردن دندان غیر مستقیم نیز همانند روش کامپوزیت از مواد همرنگ دندان از قبیل لمینت های سرامیکی، انواع روکش های دندانی و اینله و انله های سرامیکی استفاده می شود. اما فرق آن این است که ساخت آنها در لابراتورهای دندانسازی صورت می گیرد و بیمار بایستی ۲ مرتبه پیش از جایگذاری به دندانپزشک مراجعه نماید. در مواقعی که برای حمایت از قسمت پر شده دندان، بافت دندانی کافی موجود نباشد، نیز از این شیوه استفاده خواهد شد. یا اینکه این تکنیک در شرایطی که آسیب دندانی به جهت شدید نبودن، نیازمند روکش نباشد، به کار می رود.
روش کار بدین صورت است: در مراجعه اول بیمار به مطب پزشک، پر شدگی و پوسیدگی پیشین از دندان خارج می گردد. سپس با ارسال قالب به لابراتوار دندانسازی و تا زمان آماده شدن آن، از روش موقتی جهت پر کردن دندان استفاده می شود. سپس پزشک پر شدگی موقت را در مراجعه بعدی بیمار خارج کرده و عمل جایگزینی ترکیب ساخته شده با استفاده از سیمان مخصوص را به شکل دائمی انجام می دهد.
اینله و انله دو روش پر کردن غیر مستقیم دندان
- به نوعی ترمیم غیر مستقیم یا سرامیکی دندان، اینله اطلاق می شود که در دندان های بدون تخریب زیاد مورد استفاده قرار می گیرد و همانند پر کردن دندان است. لازم به ذکر است که پوشش کاسپ در اینله ها به چشم نمی خورد.
- انله ها در مقایسه با اینله دارای انواع گسترده تری بوده و قادر به پوشش دادن تعداد زیادتری از کاسپ ها هستند.
اینله و آنله هم به رنگ طلایی و هم به رنگ دندانی ساخته می شوند. امکان استفاده از آنله جهت حفاظت از دندان ضعیف و در صورتی که سبب ایجاد پوسیدگی جدید در دندان ها نشود، وجود دارد. زیرا که این روش علاوه بر محافظت از بخش فوقانی دندان، منجر به کاهش فشار وارده بر نواحی پیرامون دندان خواهد شد.
آیا استفاده از مواد آمالگام برای پر کردن دندان خطری دارد؟
دغدغه هایی در رابطه با پر کردن دندان با مواد آمالگان یا مواد نقره ای در چندین سال اخیر ایجاد شده است. چرا که به علت وجود ترکیبات سمی جیوه در این مواد پر کننده، تصور بعضی از افراد این است که احتمال بروز گروهی از بیماری ها از قبیل آلزایمر، اوتیسم و ام اس وجود دارد.
بیشتر بخوانید: سلامت دهانی و دیابت و ارتباط آن با هم
ولی بر اساس اظهارات سازمان غذا و داروی آمریکا و انجمن دندان این کشور و سازمان های بهداشتی دیگر، شواهدی که خطرناک بودن این مواد پر کننده دندان را نشان دهد، وجود ندارد. از سوی دیگر، تاکنون، علت بروز بیماری هایی از قبیل اوتیسم، آلزایمر و ام اس مشخص نشده است. ولی در صورت داشتن نگرانی در این مورد و نبود محدودیت از سوی دندانپزشک در استفاده از کامپوزیت، می توانید این ماده را جایگزین آمالگام کنید.
البته لازم به ذکر است که هیچ شواهد علمی مبنی بر اینکه خروج مواد پر کننده آمالگام از دندان، سبب بهبودی این بیماری ها خواهد شد، وجود ندارد. هر چند آمالگام از جیوه تشکیل شده، با این حال، در صورت ترکیب شدن با فلزاتی مانند نقره، روی و مس، آلیاژی پدید می آید که پزشکان جهت پر کردن دندان های پوسیده، صدها سال است که از آن استفاده می کنند.
بر طبق اعلام سازمان غذا و دارو آمریکا در ماه ژوئن سال ۲۰۰۸، احتمال ایجاد اثرات سمی روی سیستم عصبی در حال رشد جنین و کودکان، توسط آمالگام های دندانی حاوی ترکیبات جیوه وجود دارد. علاوه بر آن، گروهی از افراد دارای بیماری های خاص و بعضی از زنان باردار نیز به جیوه آلرژی دارند. بنابراین، اینگونه افراد نباید به سراغ آمالگام جهت پر کردن دندان خود بروند.
نحوه مراقبت از دندان پر شده
فرد باید جهت حفاظت از دندان پر شده خود، بهداشت دهان و دندان را به خوبی رعایت کرده و هر ۶ ماه یکبار به دندانپزشک جهت چک کردن دندان هایش مراجعه نماید. همچنین مرتباً دندان های خود را با خمیر دندان حاوی فلوراید مسواک بزند. البته کشیدن نخ دندان نیز دارای اهمیت زیادی می باشد. در صورتی که بنا به تشخیص دندانپزشک، دندان پرشده ترک خورده باشد و یا پر شدگی به صورت محکم در اطراف دندان جای نگرفته باشد به نحوی که نفوذ بزاق دهان و باکتری ها به فضای مابین دندان ها امکان پذیر بوده و به دنبال آن سبب ایجاد پوسیدگی جدید گردد، بایستی عکس رادیولوژی از دندان گرفته شود.
به خاطر داشته باشید که مواردی از قبیل ترک خوردگی و یا وجود گوشه تیز در قسمت پر شده دندان و یا حساس بودن آن و همچنین جدا شدن بخشی از دندان را باید با دندانپزشک خود در میان بگذارید.
پر کردن دندان چه عوارضی دارد؟
از عوارض و مشکلات پر کردن دندان می توان به موارد زیر اشاره نمود.
۱-ایجاد حساسیت و درد دندانی
یکی از عوارض شایع پس از پر کردن دندان ، حساس شدن و درد دندان ها محسوب می شود. چرا که امکان تحریک سریع دندان در مقابل هوا کشیدن، فشار، تغییر دما و غذاهای شیرین وجود دارد. به طور معمول، حساسیت دندان ها، با گذشت چندین هفته به صورت خود به خود رفع خواهد شد. سعی کنید در طول این مدت، از انجام کارهایی که حساس شدن دندان ها را به دنبال دارد، پرهیز کنید. در چنین مواقعی توصیه به مصرف داروهای مسکن نیز نمی شود.
در صورت عدم رفع این مشکل، با گذشت ۲ تا ۴ هفته و یا زیاد شدن شدت حساسیت دندان ها، بایستی فرد به دندانپزشک مراجعه نماید. همچنین در چنین مواقعی توصیه به استفاده از خمیر دندان ضد حساسیت یا گذاشتن آن روی دندان به صورت مستقیم و یا حتی درمان ریشه می شود. البته ممکن است درد در پیرامون ناحیه دندان پر شده نیز بروز پیدا کند. در صورت ایجاد احساس درد در دندان ها در زمان گذاشتن آنها روی هم، بایستی فرد اقدام به مراجعه به پزشک جهت ترمیم و اصلاح ساختار پر شدگی نماید. البته امکان برطرف شدن این درد به طور خود به خود به مرور زمان وجود دارد. در صورت عمیق بودن پوسیدگی و نزدیک بودن آن به پالپ دندان، فرد با دردی مشابه دندان درد مواجه شده و این علامت نشانگر سالم نبودن بافت دندان خواهد بود و باید به سراغ درمان ریشه برود.
در برخی مواقع نیز ممکن است فرد دچار درد ارجاعی شود. این درد به گونه ای است که فرد احساس درد را در دندان های مجاور دندان پر شده تجربه خواهد کرد. معمولاً در چنین دردی، دندان مجاور بدون مشکل بوده و در واقع انتقال درد توسط دندان پر شده صورت می گیرد. احتمال رفع این درد نیز با گذشت ۲-۱ هفته به صورت خود به خود وجود دارد.
بیشتر بخوانید : آیا جرم گیری به دندان آسیب می زند؟
۲-ایجاد حساسیت به مواد پر کننده دندان
احتمال بروز واکنش آلرژیک به مواد نقره ای خیلی کم است. بر اساس اعلام انجمن دندان آمریکا، کمتر از صد مورد حساسیت به این ماده در این کشور گزارش شده است. جیوه و یا یکی از فلزات مورد استفاده در ساخت آمالگام، آن هم در شرایط نادر سبب بروز واکنش آلرژیک در دندان خواهد شد. نشانه های حساسیت با آمالگام را می توان مشابه آلرژی های پوستی دانست و خارش و ایجاد دانه های پوستی را به همراه دارد. افرادی که با چنین حساسیتی مواجه می شوند، معمولاً دارای سابقه خانوادگی آلرژی به فلزات هستند. به محض تأیید آلرژی یا حساسیت، بایستی به سراغ سایر مواد جهت ترمیم و اصلاح دندان خود بروند.
پر شدگی دندان در چه مواقعی نیاز به تعویض دارد؟
احتمال جدا شدن پرشدگی دندان و یا ترک خوردن آن به دلیل فشار دادن دندان ها روی هم، وارد آمدن فشار مداوم به آنها به دلیل جویدن و همچنین دندان قروچه وجود دارد. در برخی مواقع ممکن است که فرد از جدا شدن پر شدگی دندان خود بی خبر باشد و پزشک این موضوع را تشخیص دهد.
در صورت از بین رفتن باند بین دندان و پر شدگی دندان، راه باکتری ها و ذرات مواد غذایی که سبب پوسیدگی دندان می شوند، به طرف ناحیه پر شده باز شده و همین موضوع می تواند پوسیدگی جدید در دندان را منجر شود.
در صورت عدم درمان پوسیدگی دندان، ممکن است این پوسیدگی گسترش پیدا کند و به پالپ دندان برسد و در نتیجه به عصب کشی و حتی از بین رفتن دندان بیانجامد. در صورت عمیق بودن خرابی دندان، احتمال عدم وجود ساختار بافت دندانی کافی جهت حمایت از قسمت پر شده نیز دور از ذهن نخواهد بود. در این مواقع، دندانپزشک اقدام به تقویت پر شدگی با یک روکش دندان می کند. خالی شدن دندان تازه پر شده را می توان به دلیل بر جا ماندن قسمتی از پوسیدگی قبل از پر شدن دندان و یا عدم آماده سازی بخش پوسیده دانست. البته ممکن است ترمیم های قدیمی نیز در اثر شکستگی دندان و یا پوسیدگی دندان از بین برود.
